ZOEN NEWS

Enlightener of Mizo

MIZORAM hi pumpui cancer tam em emna hmun a ni a, tun hma deuh phei chuan phai mithiam ten kan record neih te pawh an ringhlel rum rum thin a nih kha. Hetih rual hian kan hriat tur pawimawh deuh chu ENT cancer hi kan tam em em in a pung chak em em tih hi a ni. ENT doctor te hian kumtluan hian ENT cancer damlo te hi cancer enkawlna lamah hian kan thawn mawlh mawlh reng mai a ni.
Mizo mipuite tlem tala cancer lam hawia kan beng a lo var phah mial takin. ENT cancer thenkhatte lan chhuah dan tarlang ila.

A . NASAL and SINUS CANCER ( Hnar kua leh Sinus).
1) Hritlang awm si lova thla tam hnar ping.
2) Hnarthi/hnap a thi tel reh duh lo deuh.
3) Biang khing hik mup mup.
4) Hmaiphel na.
5) Ha chunglam na.
6) Mit vun vung.
7) Hmaikhing vung.

B. NASOPHARYNGEAL CANCER. (Hnar hnung, dang chung area)
Helai hmun cancer hi Mizo zingah kan tam em em a ni.
1) Nghawng a bawk awm – awr bawk level chung lam, na miah lo, ruh deuh talh,in ang lo. A awm tih kan hriat chuan zungpui tiat lai a lo ni reng (an ti tlangpui).

  • Hnap hnit a thi tel leh zauh
    thin.
    2) Chil leh khak a thi tel zauh zauh thin.
    3) Bek leh luphel na em em thin.
    4) Bek leh biang lehlamah hik mu churh churh.
    5) Thil hmu phir hmasawn thei lo.
    6) Hritlang awm der si lova beng ping leh phui mup.
    7) Beng na reh lawk duh lo.
    8) Hnar lehlam ping tlat(Thla tam tak awh).

C. OESOPHAGUS CANCER (Chaw dawt) Chaw dawt cancer hi kan tam hle.
1) Chaw helh ngun tulh tulh.
2) Chaw tuiril ni lo chil lem harsa (Tuiril hi chu rei tak chhung an lem thei).
3) Chaw helh na em em (thawk tibuai dawn emaw tih tur khawp).
4) Thil lem tawh irh chhuah leh thin.
5) Thil lem zawnga awm leh hnungzang na.

D. CANCER CARYNX (Aw bawm leh a hnai vai tisa te).
1) Aw chhang- thla hnih khat aw dim hnuah pawh reh duh lo.
2) Aw chhang- enkawlna dawn hnu pawh a zual zel zawk.
3) Boruak thawk luh, thawk chhuah ri ring riau leh zual zel chi.
4) Thaw chham hma em em, thla hnih khat aw chhan hnuah.
NB : AW BAWM BAWK
(Vocal module) cancer ni hauh lo avang hian a kum a kum aw a chhang thei tih hriat tel tur. Meizu tha takin a chunga mi te hi i neih chuan awm hle hle suh.

E. PYRIFORM SINUS CANCER ( Hrawk kawtawp)
1) chaw dawt in tanna bul, dinglam leh vei lamah a khuar deuh kukin a awm).
Mizo zingah helai hmun cancer hi kan tam em em ringawt mai a ni e. In sawiselna te hi hrawk bawk level hnuailam an ni a.
2) Ka, hrawk helai zawnah hian kuhva hnah tang ang a awm reng mai.
3) Ka, hrawk helai hi thil lemin a nuam lo/ na lek lek thin.
4) Ka, hrawk a na a, a na lampang beng a na tel thin.
5) Ka, hrawk hi a nuam thei lo.
6) Ka, hrawk hi thil lemin thil a tang thinin an hria.
7) Thil an hak ngun tulh tulh.
8) Engtik lai emaw atang khan an hrawkah hian sangha ruh/ sa ruh tang tlatin an hria a reh thei lo.
9) Hrawk na dam chiang kuang theilo reitak awh chi.

F. TONGUE BASE / VALLECULACANCER (Lei bul lam, lei chhuah vak a lang pha lo si lai a ni).
1) Hrawk tawt (tight) deuh ul.
2) Hrawk khat deuh ul.
3) Hrawk na viau reh duh lo, damdawi ei a, hrawk thuah ngial pawh a sawt thei lo chi. Heng sawiselna te hi awr bawk chung lam a ni hlawm.

G. TONGUE and ORAL CANCER (Ka chhung).
1) Ka chhung lawng hi a na hran lo va, hmarcha leh mosala eiin a hriat ve deuh.
2) Ka chhung lawng damdawi ei a hnawih ngial hnuah pawh dam a hnek a thuk zau hret hret.
3) Ka chhung lawng thla engemaw zat awh cancer ni si lo chi an awm bawk, biang chhung lam an ni tlangpui.

Sawi zui tul dang a tamviau chungin tawp dawn mai ila. Heng cancer Mizo mipui ngawi reng a min suat miah miah tu rawn thlentu ber ni a lang number one chu zuk leh hmuam kan uar em em mai hi a ni. Mizo hnam aia zuk leh hmuam insum theilo hi
khawvelah an awm awm love. Khawvelah hian ber kan kaina chhun te pawh a ni mahna, zirbingna phei zawng a awm lova, Tuikuk, Takam leh Midum- kawnglai (Santal) te tak ngial pawh hian insum tur a nih chuan an nghei nghal mai thin. Kan tluk loh leh phak loh mihring an ni e. I indah sang vak lo ang u. I hmusit lovang u.

Author :-

Dr. R. Zodingliana, M.S
Dept. of ENT, Civil Hospital, Aizawl